Pêvajoya ku bi Banga Aştî û Civaka Demokratîk a Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan di 27'ê Sibatê de dest pê kir, gihîştiye asteke ku nîqaş li ser çêkirina rêziknameyên qanûnî yên pêwîst dest pê kirine. Di demeke wiha de ku partiyên siyasî nêrînên xwe li ser pirsgirêk û çareseriya wê pêşkêşî Komîsyona Meclisê dikin, tê payîn ku komîsyon di serdema pêş de pêşniyazên xwe yên qanûnî pêşkêşî meclisê bike.

 

Hevseroka Şaxa Komeleya Hiqûqnasên Ji Bo Azadiyê (OHD) a Rihayê Gul Fehîme Biniciyê nirxandina rêziknameyên pêwîst ên qanûnî ji bo çareserkirina pirsgirêkê kir û diyar kir ku Kurdan erk û berpirsiyariyên xwe bi cih anîne. Gul Fehmîme Biniciyê got: "Lêbelê, aliyê din ê pêvajoyê, dewlet, hîn jî çarçoveyeke qanûnî ya berbiçav amade nekiriye. Bi rastî, berpirsiyariya dewletê ye ku ji bo demokratîkbûna siyasetê rêziknameyên qanûnî û destûrî çêbike. Di vî warî de, divê dewlet pêşî sepandina Qanûna Welatiyê Azad, Qanûna Aştî û Civaka Demokratîk û qanûnên azadiyê misoger bike, wekî ku birêz Abdullah Ocalan diyar kiriye."

 

'PERGALA HIQÛQÊ YA NÛ' 

 

Gul Fehîme Bînîciyê destnîşan kir ku gotina Abdullah Ocalan a "qanûnên azadiyê" behsa metneke qanûnî ya amade nake û got: "Ev gotin têgihîştineke yekpare a hiqûqê temsîl dike ku ji bo entegrasyona demokratîk û edaleta veguhêz pêwîst e. Ango, ew ne ji hêla teknîkî ve 'qanûna bi hejmar' e, lê paradîgmayek hiqûqî ye. Qanûnên Azadiyê rêjeyeke hiqûqî ya nû temsîl dikin ku azadiya civak, takekesan û gelan dide pêşiyê, li şûna pergaleke hiqûqö ya dewlet-navendî û ewlehî-navendî. Armanca wê ew e ku rêziknameya hiqûqî ya kevn a li ser bingeha zilm û înkarê hatiye avakirin ji holê rake, dewletê ji 'hêzeke cezakirinê' veguherîne avahiyeke ku bi norman ve girêdayî ye û civakê ji hêla siyasî, çandî û rêxistinî ve azad bike."

 

'MISGOGERKIRINA HIQÛQÎ' 

 

Gul Fehime Bînîciyê destnîşan kir ku Qanûnên Azadiyê divê wekî komeke qanûnan werin hesibandin û got: "Di çarçoveya Tirkiyeyê de, ev yek guhertinên bingehîn hewce dike, nemaze di qanûna cezayî, qanûna dijî terorê, rejîma înfazê û têgihîştina hemwelatîbûna destûrî de. Pênaseyên nezelal ên sûcan ku dibin sedema krîmînalîzekirina raman û rêxistina siyasî, hêzên ewlehiyê yên awarte, tecrîd û pratîkên darvekirinê yên cudakar astengiyên sereke yên li pêşiya vê veguherînê ne. Qanûnên Azadiyê armanc dikin ku bi rakirina zîhniyeta 'qanûna dijmin' di van waran de siyaseta demokratîk û hemwelatîbûna wekhev bi qanûnî garantî bikin."

 

Gul Fehîme Bînîciyê destnîşan kir ku Qanûnên Azadiyê ne rêkeftineke "efûyê" ne û wiha got: "Her çend efû bi parastina pergala heyî rihetiyeke demkî diafirîne jî, qanûnên azadiyê armanc dikin ku pergalê veguherînin. Ew ne efûyek yekalî ye ku li ser bingeha xêrxwaziya dewletê ye, lê nêzîkatiyek e ku qebûl dike ku têkoşîna siyasî ne sûc e û qanûnê ji nû ve pênase dike. Ji ber vê yekê, azadî wekî rêgezek ku ji bo her kesî derbas dibe tê hesibandin, ne bi awayekî bijartî. Berxwedana dewletan li hember qanûnên wiha ne ji sedemên takekesî an demkî, lê ji fikarên avahîsaziyê derdikeve holê. Qanûnên azadiyê nîqaşa qanûnî û siyasî ya binpêkirinên cidî yên ku di demên berê de hatine kirin, sînordarkirina hêzên amûrên ewlehiyê û pirsîna meşrûiyeta ku hikûmetê bi rêya siyaseta tirsê ava kiriye, tînin holê. Ev tê wateya hejandina têkiliyên hêzê yên heyî. Ji ber vê yekê, çareseriyên rûberî yên wekî efûyê tên tercîhkirin, lê azadî û qanûna demokratîk tên paşxistin. Ji ber vê yekê, qanûnên edaleta veguhêz û azadiyê nikarin ji hev cuda werin nirxandin. Tu pêvajoyeke aştiyê ya ku bi rabirdûyê re rûbirû nebe, qanûnê demokratîk neke û hemwelatîbûna wekhev ava neke, nikare mayînde be."

 

'QANÛNÊN AZADIYÊ NE PÊVAJOYEKE BAZARKIRINÊ NE' 

 

Gul Fehime Bînîciyê, destnîşan kir ku qanûnên azadiyê ne pêvajoyeke bazarkirinê ne û ne jî jesteke demkî ne û got: "Ew veguherîneke qanûnî ya li ser bingeha rejîmî ye ku aştiyê gengaz dike. Aştiya mayînde tenê di pergalekê de dikare were bidestxistin ku dewlet bi qanûnê ve sînordar e û civak li ser bingeha azadiyê xurt dibe. Dadweriya veguhêz û qanûnên azadiyê ne amûreke bazarkirin an jî jestê ne; ew guhertineke qanûnî û veguherîneke pêwîst in ku aştiyê gengaz dikin." 

 

MA /Omer Akin