Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan diyar kir ku ji ber ew li gorî daxwazên hêzên emperyalîst ên cîhanê ku çav berdane dewlemendiyê Rojhilata Navîn tev negeriya, rastî komployê hat. Ocalan ku 21 salin li Îmraliyê girtî ye, lîstika van hêzan xera kir û li gorî rastiya dîrok û civakê di aştiya bi rûmet û çareseriya demokratîk de israr kir.
Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan di 15'ê Sibata 1999'an de bi operasyona navdewletî anîn Tirkiyeyê. Di ser radestkirina Ocalan a Tirkiyeyê re 21 sal derbas bûn. Di komploya navdewletî ku DYA, Îngiltere û Îsrailê serkêşiya wê dikir de gelek welatên din ên cîhanê cihê xwe têde girtin. Kurdan ji bo xwe 15'ê Sibatê wekî "Roja reş" pênase kir û her 15'ê Sibatê vê rojê şermezar dikin û çalakiyên cur be cur li dar dixin. Ji wê rojê heta niha li Rojhilata Navîn şer pêş ket û bû destpêka ji nûve dîzaynkirina Rojhilata Navîn.
Hikûmeta Tirkiye ku der barê Idlibê de soz dan Rûsya û sozên xwe pêk neanîn, bû hedefa êrîşên hêzên Rejîma Sûriye ku Rûsya piştgiriyê dide wan û di rojên zahmet re derbas dibin. Tirkiye ku berê xwe dîsa da NATO dibe ku ji Cerablus û Efrînê jî bê derxistin.
Cîgirê Serokê Giştî yê HAK-PAR'ê Sedat Çinar, têkildarî xebatên Yekîtiya Neteweya Kurd diyar kir ku pêdivî bi mutabakata li ser hîmên şênber hatiye avakirin lazim e û ger ku gav bi vî rengî bên avêtin dê bifikirin.
Piştî kuştina Qasim Silêmanî, rageşiya di navbera DYA-Îranê de zêde bû û ev rageşî dike ku hevsengiyên li Rojhilata Navîn bên guherandin. Tê gotin haya Rûsya û Îsraîlê ji vê sûîqastê hebûye û zanibûne wê bê kirin.
Tê gotin ku Rûsya û rejîma Esad ji bo Îdlîbê ku bûye gêrika şerê navxweyî yê Sûriyeyê, bi QSD'ê re tên gel hev. HTŞ û komên din ên din ên li Îdlîbê jî ji ber ku piştgiriya dixwazin ji Tirkiyeyê negirin, bi armanca pêşî li êrîşên li hemberî xwe bigirin çav berdana navenda Helebê.
Îtîfaqên Serdestan ên li Sûriye û Libyayê li gorî eniyan tên guhertin. Her ku enî tê guhertin îtîfaqên wan jî tên guhertin. Hat îdîakirin ku Tirkiye 500 endamên çekdar ên selefî şandine Lîbyayê. Lê têkildarî vê yekê tu kesî dengê xwe dernexist. Di hamleyên ku wekî 3'emîn şerê cîhanê tê pênasekirin, gelek nexşe ji nûve tên xêzkirin.
Di ser komkujiya Robaskî re 8 sal derbas bû. Lêgerîna malbatan a “edaletê” 8 salin didome. Malbat dê îsal di sala 8'an de 33 kesên di komkujiyê de jiyana xwe ji dest dan li ser goristanê bibîr bînin. Ferhat Encu ku 3 salan girtî ma jî dê îsal beşdarî merasimê bibe. Encu, anî ziman ku armanc dikin ku ji nûve dosya dozê vekin û wiha got: “Ger ku em îtîrazek bi hêz bikin dibe ku Roboskî bibe destpêk."
Di ser komkujiya Roboskê ya 19 jê zarok 34 welatiyên Roboskê hatin kuştin re 8 sal derbas bûn. Li dijî faîlên ku ji aliyê Dadgehên herêmî, AYM û DMME'ê ve bê ceza hatin hiştin, bi delîlên nû dosya ji nûve şandin pêş Dozgerê Komarê yê Qilebanê.
Komên selefî ku di polîtîkayên Rojhilata Navîn ên Tirkiyeyê de aktorên qadê ne, li Îdlibê asê bûn. Tirkiye ku ji bo parastina van koman dengê xwe nagihîne rojava, vê carê li deriyê Rûsyayê çareseriyê digere.
Serokê Baroya Amedê Cîhan Aydin diyar kir ku divê girêdana “fizîkî û zîhnî” ya darazê ya bi îqtîdarê were birîn û got: “Polîtîkaya bêceza hiştinê nahêle ku hêzên tarî yên di nava dewletê derkeve holê.”
Di ser operasyona li dijî siyasetmedar û şaredarên Kurd ên destê wan kelepçe kirin û rêz kirin re 11 sal derbas bû. 11 sal berê şaredar û siyasetmedarên Kurd destê wan kelepçe kirin û wêneyê wan parve kirin. Têkildarî mijarê Prz. Muharrem Erbey, diyar kir ku zilma duh û îro nehatiye guhertin û wiha got: "Hişmendî nehatiye guhertin. Destê siyasetmedarên kurd duh jî kelepçe kirin û îro jî kelepçe dikin."
Êrîşên Tirkiyeyê yên li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê şerê li Sûriyeyê xist rewşek din. Planên nû ketin nava liv tevgerê. Rûsya û Tirkiye di mijara Libyayê de ketin nava nakokiyan û şirîkatiya wan şolî bû. Hesbê DYA û Welatên Ewropa jî dixwaze ku Tirkiye ji Rûsya qut bike. Tirkiye jî ketiye etrağ YPG'ê ku di lîsteya 'terorê' de bi cih bikin.
Ji dîrokê heya niha desthilatdarî tu carî nebûye awayê rêveberiya civakê ya bi şêweya wekheviyê. Her tim hewl daye civakê bifetisîne û qanunên xwe bi awayekî yekreng û yekdeng bi rê ve bibe. Niha tiştên di hikumeta Iraqê de diqewimin jî heman tişt in. Desthilatdar, ji bo kursiya xwe de berpirsyariyên xwe yên ji bo gel pêk naynin. Ji bo berdewamiya hikmên xwe, bi her awayî hevkariyê bi hev re dikin.
Şerê navxweyî yê Sûriyeyê ku ji Adara 2011'an ve didome, bi êrîşa Tirkiyeyê ya li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê re ku Amerîka û Rûsya di pevçûnên xwe yên berjewnediyan de wê bi kar tînin, kûrtir bû. Amerîka dixwaze li ser qadên petrolê û Rûsya jî dixwaze li ser navendên enerjiyê serwer bibe. Reveberiya Xweser û QSD ku li dijî êrîşên Tirkiyeyê li ber xwe didin jî ji bo parastina pergala ku ava kirine, bi gelek welatên Ewropayê re di nav têkiliyê de ne.