AMED - Erxenî ilçesine bağlı Qelêş kırsal mahallesinde 2007 yılında bulduğu patlayıcı cismin patlaması sonucu sağ elini kaybeden Kadri Ceyhan hakkında AİHM, 18 yıl aradan “yaşam hakkı” ihlali kararı verdi.
Amed’in Erxenî (Ergani) ilçesine bağlı Qelêş kırsal mahallesinde 18 Mart 2007 tarihinde Kadri Ceyhan hayvan otlatmak için gittiği bölgede bulduğu metal cisimle oynarken, patlama meydana geldi ve sağ elini kaybetti. Vücudunda çok sayıda şarapnel parçası bulunan Ceyhan uzun süre Dicle Üniversitesi Hastanesi’nde tedavi gördükten sonra taburcu oldu.
Yılar süren dava, 2015 yılında sonuca bağlandı, dönemin Ergani 2'nci Mekanize Piyade Tabur Komutanı Kurmay Albay Barbaros Kasar ile Binbaşı Serhat Demirtaş'a "ihmal suretiyle memuriyet görevini kötüye kullanma" suçundan 20 taksitle ödenmek üzere 3'er bin lira para cezası verildi. Sağ elini kaybeden Kadri Ceyhan, 18 yıldır sürdürdüğü hukuk mücadelesini Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşıdı. İHD Amed Şubesi Hukuk Komisyonu’nun AİHM’e yaptığı başvuruda 3 Aralık 2024’te karar verildiğini duyurdu. İHD’den yapılan açıklamada, “2007 yılında Diyarbakır’ın Ergani ilçesi, Şölen Köyü'nde gerçekleşen askeri tatbikat sonrasında alanda bırakılan patlayıcının infilak etmesi sonucu ağır yaralanan Kadri Ceyhan adına Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) yaptığımız bireysel başvuru kabul edilmiştir. AİHM, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında güvence altına alınan yaşam hakkını usul ve esas yönüyle ihlal ettiğine hükmetmiştir” denildi.
‘YETERLİ TEDBİR ALINMADI’
AİHM, Ceyhan hakkında esas ve usul yönünden yaşam hakkı ihlali olduğuna hükmetti. Kararda, askeri makamların patlamamış mühimmatların kendi denetimi kapsamında olan bir alanda bulunması nedeniyle yaşam açısından gerçek risklerin söz konusu olduğunu kesin olarak bildikleri vurgulandı. Kararda, alanın güvenliğinin sağlaması, halkı bilgilendirmenin ve etkisiz hale getirilmemiş bu tür mühimmatların sivil kişiler tarafından bulunmasını veya yerinin değiştirilmesinin önlemek için ivedi, somut ve yeterli tedbirlerin alınmadığı kaydedildi.
‘YAŞAM HAKKI İHLALİ’
Kararda, yaşama zarar vermekten sorumlu olan kişilerin cezalandırılmaması ve kovuşturulmamasının yaşam hakkı ihlaline yol açtığı belirtildi. Yine kararda kaybolmuş mühimmattan sorumlu askeri birliğin kimliğinin tespit edilmemesinin, 9 yıl boyunca bu amaçla özel bir araştırma yapılmamasından kaynaklandığı ve bunun soruşturmaların sonuca ulaşma şansını tehlikeye attığının altını çizdi. Kararda, şu ifadeler yer aldı: “(…) yetkili makamların, atış alanının yakınında ikamet eden kişilerin hayatlarını korumak için uygun tedbirleri alma yükümlülüklerini yerine getirmediği ve bu bağlamda cezai sorumlulukları gerekli ivedilik ve titizlikle aydınlatmadığı gerekçeleriyle yaşam hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.”
NE OLMUŞTU?
Amed’in Erxenî (Ergani) ilçesine bağlı Qelêş (Şölen) kırsal mahallesinde 11-12 Ocak 2007 tarihinde askeri birlik, İncebel Dağı mevkiinde bulunan eski bir taş ocağında tatbikat amaçlı top ve benzeri silah atışları yapmıştı. Tatbikattan sonra yapılan atışlarda bir kısım mühimmatın patlamadığının tespit edilmesi üzerine, mühimmatın aranarak; imha edilmesi istense de 13 Ocak 2007 tarihinde bölgede yapılan araştırma sonrasında patlamamış mühimmat bulunarak imha edilmiş ancak bir tanesi -T40 diye tabir edilen bomba atar silah mermisi- tüm arama çalışmalarına rağmen arazinin karla kaplı olması nedeniyle bulunamadığına dair tutanak tutuldu.
Aynı bölgede 18 Mart 2007 tarihinde Kadri Ceyhan isimli yurttaş hayvan otlatmak için gittiği bölgede bulduğu metal cisimle oynarken, patlama meydana geldi. Ağır yaralanan Ceyhan, sağ elini kaybetti. Vücudunda çok sayıda şarapnel parçası bulunan Ceyhan uzun süre Dicle Üniversitesi Hastanesi’nde tedavi gördükten sonra taburcu oldu.
AYM, BAŞVURUYU KABUL ETMEDİ
Yılar süren dava, 1 Haziran 2015 yılında sonuca bağlandı, dönemin Ergani 2'nci Mekanize Piyade Tabur Komutanı Kurmay Albay Barbaros Kasar ile Binbaşı Serhat Demirtaş'a "İhmal suretiyle memuriyet görevini kötüye kullanma" suçundan 20 taksitle ödenmek üzere 3'er bin lira para cezası verdi. Ceyhan, kararı 29 Mart 2016 tarihinde “yaşam hakkı ihlali” gerekçesiyle kararı Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) taşıdı. AYM, 17 Mayıs 2018 tarihinde verdiği kararda, Ceyhan’ın iç hukuk yollarını tüketmediği gerekçesiyle oy çokluğuyla başvurunun reddine karar verdi. Söz konusu karara dönemin AYM Başkanı Zühtü Arslan ve üyeler Engin Yıldırım, Kadir Özkaya, Hasan Tahsin Gökcan karşı oy kullandı.
MA / Berivan Altan