HABER MERKEZİ - Mereş merkezli depremin 2'nci yılında, birçok kentte depremde yaşamını yitirenler anılarak, kamu yetkilileri dahil, sorumluların yargılanması ve depremzedelerin sorunlarına kalıcı çözüm bulunması istendi.
Mereş merkezli 11 ili etkileyen ve açıklanan resmi rakamlara göre 53 bin kişinin yaşamını yitirdiği 6 Şubat 2023 depreminin 2'nci yılında İnsan Hakları Derneği ve sivil toplum örgütleri birçok kentte açıklama yaptı.
İZMİR
İHD İzmir Şubesi, dernek binasında sivil toplum örgütlerinin katılımı basın toplantısı düzenledi. Toplantıda açıklama yapan İHD İzmir Şubesi Yöneticisi Ahmet Çiçek, depremzedelerin barınma, sağlık ve eğitim gibi temel yaşamsal ihtiyaçların halen karşılanmadığını ifade etti. Depremin toplumsal eşitsizlikleri ve hak ihlallerini daha da belirgin hâle getirdiğini vurgulayan Çiçek, "Suriyeli mülteciler ayrımcılık ve ötekileştirme ile karşı karşıya kalırken, kadınlar ve LGBTİ+ bireyler de barınma, istihdam ve güvenlik alanlarında ciddi hak ihlalleri yaşamaktadır. LGBTİ+ bireyler, çadır ve konteyner alanlarında dışlanma ve şiddet riskiyle mücadele ediyor. Ayrıca, acele kamulaştırma süreçlerinde yaşanan hak ihlalleri, mülk sahiplerinin mağduriyetini artırmış, tazminatların piyasa değerinin altında olması ciddi eleştirilere yol açmıştır. Gerekli tedbirler alınmadan, kontrolsüz şekilde başlatılan enkaz kaldırma çalışmaları halk sağlığını tehlikeye atmaya devam ediyor" diye konuştu.
HATAY
Depremde en çok yıkım ve ölümün yaşandığı kentlerin başında gelen Hatay'da, İHD Hatay Şubesi dernek binası önünde açıklama yaptı. Depremde yaşamını yitirenlerin anıldığı anmada konuşan İHD Hatay Şubesi Eşbaşkanı Mürsel Tonguç Salmanoğlu, depremin üzerinden 2 yıl geçmesine rağmen hak ihlallerinin ve mağduriyetlerin sürdüğünü söyledi. Salmanoğlu, milyonlarca insanın hâlâ temel ihtiyaçlarını karşılamakta, barınmakta güçlük çektiğini vurguladı.
İSKENDERUN
İHD İskenderun Şubesi dernek binası önünde, depremde yaşamını yitirenleri andı. Anmada açıklama yapan İHD İskenderun Şubesi Eşbaşkanı Ayten Kılınç, depremle ilgili yürütülen soruşturmalarda kamu görevlilerinin hala yargılanmadığına dikkati çekerek, "Süren hak ihlallerinin son bulması ve cezasızlığın son bulup adaletin sağlanması için mücadelemizi sürdüreceğimizi bir kez daha hatırlatıyoruz" dedi.
ADANA
İHD Adana Şubesi, dernek binasında yaşamını yitirenleri andı. Anmada konuşan İHD Şube Yöneticisi Yaşar Gökoğlu, "Asgari yaşam şartlarından uzak, hijyenin sağlanamadığı, altyapısı yetersiz konteyner kentlerde, depremzedeler her gün yeniden mağdur oluyor. Yapımı planlanan kalıcı konut projelerinin büyük bir kısmı tamamlanmadı. Teslim edilen konutlar ise uluslararası standartlara uygun değil. Ayrıca kira yardımları yetersiz. Birçok aile, geçim sıkıntısı içinde. Depremden etkilenen bölgelerde sağlık ve eğitim hizmetlerindeki eksiklikler hala sürüyor. Sağlık tesislerinin büyük bir kısmı ya kullanılamaz hâlde ya da yetersiz. Büyük bir travma yaşanan bölge halkının psikolojik destek ihtiyacının karşılanmaması özellikle çocukları ve hassas grupları ciddi şekilde etkiledi. Öğrenciler konteyner sınıflarda eğitime devam etmek zorunda kalmıştır" diye konuştu.
Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen) Adana Şubesi, dernek binasında açıklama yaptı. Açıklamayı yapan KESK Adana Şubeler Platformu Dönem Sözcüsü Gülcan Aydın aradan iki yıl geçse de ne yaslarının bittiğini ne acılarını dindiğini ne de öfkelerini bittiğini belirterek, "Haklarımızın, özgürlüklerimizin ortadan kaldırıldığı bu bozuk düzende sağlam çark olmaz. İnsana, emeğe, doğaya düşman bu bozuk düzene, bu köhne sisteme karşı emek ve demokrasi mücadelemizi kararlılıkla sürdüreceğiz. Kaybettiğimiz tüm vatandaşlarımızı bir kez daha sevgiyle, saygıyla anıyoruz. Depremzede kardeşlerimizle 6 Şubat depreminin ilk gününden itibaren başlattığımız dayanışmamızı büyütmeye, acılarımızı paylaşmaya, yaralarımızı hep birlikte sarmaya devam edeceğiz" ifadelerini kullandı.
ANKARA
İHD Ankara Şubesi, 6 Şubat 2023 tarihinde Mereş merkezli meydana gelen ve 11 kenti etkileyen depremlerin yıldönümü dolayısıyla dernek binasında basın toplantısı düzenledi. Toplantının yapıldığı salona, “6 Şubat Depremi’nin 2’nci yılında hak ihlalleri ve mağduriyetler sürüyor” pankartı asıldı.
Toplantıda konuşan İHD Afet ve Ekoloji Komisyonu üyesi Tanju Gündüzalp, “Denetimsizlik ve alınmayan önlemler nedeniyle resmi verilere göre, 50 bini aşkın insan yaşamını yitirdi, 100 bini aşkın kişi yaralandı. Hala yakınlarından haber alamayanlar var. Yıkılan ve oturulamaz hale gelen binalar nedeniyle iki milyonu aşkın insan barınma sorunu yaşadı. Yıkılan ve hasar gören sadece binalar olmadı. Kentlerin tarihi, kültürü de büyük bir yıkıma uğradı” diye belirtti.
Depremin üzerinden iki yıl geçmesine rağmen milyonlarca insanın, temel ihtiyaçlarını karşılama ve barınma konusunda güçlük çektiğini kaydeden Gündüzalp, “Asgari yaşam şartlarından uzak, hijyenin sağlanamadığı, altyapısı yetersiz konteyner kentlerde, depremzedeler her gün yeniden mağdur oluyor. Yapımı planlanan kalıcı konut projelerinin büyük bir kısmı tamamlanmadı. Teslim edilen konutlar ise uluslararası standartlara uygun değil. Ayrıca kira yardımları yetersiz. Birçok aile, geçim sıkıntısı içinde. Deprem bölgesinde sağlık ve eğitim hizmetlerindeki eksiklikler sürüyor. Sağlık tesislerinin büyük bir kısmı ya kullanılamaz halde ya da yetersiz. Büyük bir travma yaşanan bölge halkının psikolojik destek ihtiyacının karşılanmaması özellikle çocukları ve hassas grupları ciddi şekilde etkiledi” ifadelerini kullandı.
Ardından konuşan İHD Eş Genel Başkanı Hüseyin Küçükbalaban ise, şunları belirtti: “Sorumsuzluğun ve denetimsizliğin yol açtığı sonuçları Maraş depremlerinde gördük. Bu konudaki aynı sorumsuzluğu, denetimsizliği ve duyarsızlığı Bolu'da yaşanan yangın faciasında da gördük. Depremde sadece Hatay’da 690 bin insan mağdur oldu ancak sadece 20 bin idari dava açıldı. Osmaniye’de eski belediye başkanı hakkında açılan dava dışında hiçbir belediye başkanı ya da hiçbir çevre şehircilik bakanlığına bağlı birimler ya da başka resmi kurumlardan hiçbir sorumlu bulunmadı. Bu da devletin cezasızlık politikasının bu alanda da devam ettiğini gösteriyor.”
DÎLOK
İHD Dîlok Şubesi, dernek binasında açıklama yaptı. Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) ve Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Dîlok İl Örgütleri, Dîlok 78'liler Girişimi, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) yöneticilerinin de katıldığı toplantıda konuşan İHD Dilok Şube Yöneticisi Hurşit Besle, "Önceliği insan ve doğa değil, rant olan politikaların, nasıl büyük bir insani felakete yol açabileceğini 6 Şubat depremlerinde hep birlikte yaşadık" dedi.
Yapılan açıklamalarda, atılması gereken adımlar, beklentiler ve öneriler şöyle sıralandı:
"* İhmali bulunan kamu görevlileri, müteahhitler ve denetim sorumluları hakkında şeffaf, etkin ve bağımsız yargı süreçleri işletilmeli; adaletin sağlanması için cezai yaptırımlar gecikmeksizin uygulanmalı.
* Karar alma, kaynakların dağıtımı ve yeniden inşa süreçleri halkın, sivil toplumun ve uzmanların katılımına ve denetimine açık hale getirilmeli.
* Depremzedelerin güvenli, erişilebilir ve insan onuruna uygun barınma koşullarına erişimi sağlanmalı, geçici konutlar yerine kalıcı çözümler bir an önce hayata geçirilmeli.
* Enkaz kaldırma çalışmalarında, başta asbest olmak üzere zararlı maddelerin çevreye ve halk sağlığına etkilerini önleyecek uluslararası standartlar uygulanmalıdır.
* Yeniden inşa süreçlerinde tarım alanları, meralar ve ormanlar imara açılmamalı; doğayı koruyan, sürdürülebilir ve çevre dostu planlama esas alınmalıdır.
* Afet eğitimi ve risk azaltma programları yaygınlaştırılmalı, özellikle yerel yönetimlerin kapasitesi güçlendirilmeli.
* Yaşanan travmayla baş edebilmek adına ücretsiz ve erişilebilir psikososyal destek hizmetleri sağlanmalı.
* Afet sonrası süreçlerde kadınlar, çocuklar, engelliler ve diğer kırılgan grupların özel ihtiyaçları gözetilmeli; toplumsal cinsiyet eşitliğini temel alan politikalar uygulanmalıdır.
* İklim değişikliğinin etkilerini azaltmak için afet risk yönetimi politikaları geliştirilerek uzun vadeli çevresel planlar yapılmalı; afetlere dayanıklı kentleşme modelleri hayata geçirilmelidir."